NİKSAR'A TARİHTE VERİLEN İSİMLER
M. Necati GÜNEŞ Tarih Öğretmeni, Araştırmacı - Yazar
Niksar’a tarihte birçok isim
verilmiştir. Tarihi kaynaklarda en çok geçen ve kullanılan isimler şunlardır:
Habura: Asur Ticaret Kolonileri Dönemi’nde verilen isimdi6.
Kapperi: Hititler
döneminde verilen isim7.
Kaberia(Caberia): Pontus
Krallığı döneminde verilen isimdir8.
Diospolis: Pontus ülkesini Roma topraklarına
katan General Pompeius tarafından M.Ö. 64 tarihinde verilen isim9.
Sebaste: Roma İmparatoru Augustos şerefine
verilen isim (M.Ö.8 sonrası)10.
Neocaesarea (Neokaiseria): Roma İmparatoru Tiberius zamanında (M.S.14-17) kente verilen isim. Günümüze kadar gelen Niksar adı bu orijinal isimden kısaltılmıştır11.
Hadrianapolis: Roma İmparatoru Hadrianus zamanında
(M.S.117-138) zamanında verilen isim12.
Neosezera: Roma İmparatoru Sezar döneminde
verilen isim13.
Nixaria(Niksaria): XIII. yy.
Latin kaynaklarında şehre verilen isim14.
Niksandria: XII. yy. başlarında Latin
kaynaklarında verilen isim15.
Nikhisar: Evliya Çelebi ve diğer bazı
kaynaklara göre, şehrin asıl adı “iyi hisar” anlamında “Nik-hisar” idi. Daha
sonra söylenişte kısalarak, “Niksar” şeklini almıştır16.
Nekisar (Nekyasar-Nekiyasar): XII. yy.
kaynaklarında verilen isim17.
Niyukisar: Amasya Tarihinde Rumların
“Niyukisar” adını kullandığı belirtiliyor18
Harsanosiya: Danişmendname’de Niksar’ın eski adı
“Harsanosiya” olarak zikrediliyor19.
Dârülikbal: Anadolu Selçukluları döneminde Niksar şehrinin unvanı idi.20
Niksar: “Neocaesarea” dan veya “Nik Hisar”dan kısaltılarak söylenen “Niksar” adı XV. yy. dan sonra tüm kaynaklarda kullanılmaya başlanmıştır21
KAYNAK:
6 Tahsin
Özgüç, Maşat Höyük Kazıları ve Çevresindeki Araştırmalar, Ankara 1978,
s.36.; Lewy, J. (1958). “Some Aspects of Commercial Life in Assyria and
Asia Minor in the Nineteenth Pre-Christian Century”, Journal of the American
Oriental Society, Vol 78/2, s. 89-101.; Hatice UYANIK, a.g.e., s. 90.
7 Cornelius, F.. “Geographie
Hethiterreiches”, Orientalia: Vol. 27, No.3. s. 244, Roma 1958, s. 244.(
Cornelius, Hitit metinlerinde geçen Kapperi’nin, muhtemelen isim benzerliğine
dayanarak Grekçe Kabeira yani günümüz Niksar olabileceğini ileri sürmüştür);
Hatice UYANIK, a.g.e., s. 91
8 Strabon,
Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XII-XIV), Çeviren: Prof. Dr. Adnan
PEKMAN, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2000, s. 42-43.
9 Strabon,
a.g.e., s. 43
10 Strabon,
a.g.e., s. 43.
11 Ersal YAVİ,
Tokat, Tokat Otelcilik Turizm A.Ş. 1986, s.136.
12 Halit Çal ,
Niksar’da Türk Eserleri, Kültür Bak.Yay., İstanbul 1989,s.1.
13 İ.Hakkı
UZUNÇARŞILI, Tokat – Niksar Kitabeleri, İstanbul 1345, s.58.
14 Tuncer
BAYKARA, Niksar, Kalesi ve Tarihi, Türk Kültürü Araştırmaları, (H.Zübeyr Koşay
Armağanı) XXIV/2, Ankara 1986,
s.78.
15 Osman TURAN, Selçuklular Zamanın da Türkiye, İstanbul 1971, s.143.
16 Tuncer BAYKARA , a.g.e., s.78. Evliya Çelebi, Tam Metin Seyahatname, c.11,
İstanbul,s.535.,Sivas Vilayeti Salnamesi,1306-1890,s.226.
17 Tuncer BAYKARA, a.g.e., s.78. Osman TURAN,
a.g.e.,s.418.
18 Necati YÜZGEÇ. Anadolu Selçuklu
Döneminde Kadar Niksar Tarihi, Tokat Kültür Araştırma Dergisi, s.3, Tokat 1991, s.5; İ.Hakkı UZUNÇARŞILI, , a.g.e.,
s.58, dipnot 1.
19 Necati
DEMİR, (Yay. Haz.), Danişmendname, Niksar 1999, s.54.
20 M. Hanefi
Bostan, “Niksar”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 33, İstanbul 2007, s.119
21 Tuncer
BAYKARA, a.g.e., s.78.
