Ailesi
Annesi Nadire
Mumcu, babası Tapu Kadastro memuru Hakkı Şinasi Bey idi. Uğur Mumcu, 22 Ağustos
1942 tarihinde, Kırşehir'de, dört kardeşin üçüncüsü olarak doğdu.
Eşi Şükran Güldal
Mumcu (Homan) ile olan evliliğinden bir oğlu (Özgür) ve bir kızı (Özge)
olmuştur.
Uğur Mumcu anısına ailesi tarafından
Ekim 1994'te Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı adında bir
vakıf kurulmuştur.
Eşi Şükran Güldal Mumcu, 23. Dönem
TBMM'ye İzmir Milletvekili olarak girmiş ve 10 Ağustos 2007 - 7 Haziran 2015
tarihleri arasında TBMM Başkanvekilliği görevini yürütmüştür.
Ağabeyi İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı
Av. Ceyhan Mumcu'nun Uğur Mumcu ile ilgili röportajlarının bir kısmı Kardeşim
Uğur Mumcu adıyla bir kitapta toplanmıştır.
Eğitim
Yaşamı
İlkokulu Ankara
Devrim İlkokulunda ve ortaokulu Ankara
Bahçelievler Deneme Lisesinde okuyan Mumcu çok aktif bir öğrenciydi.
1961'de başladığı üniversite eğitimini avukat olmak
üzere başladığı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde
1965'te tamamladı. Henüz öğrenciyken 26 Ağustos 1962’de Cumhuriyet gazetesinde
yayımlanan "Türk Sosyalizmi" başlıklı makalesiyle Yunus Nadi Ödülü'nü aldı. 1963'te fakültede
öğrenci derneği başkanı seçildi. 1969-1972 yılları arasında Ankara Üniversitesi
Hukuk Fakültesinde İdare Hukuku Profesörü Tahsin Bekir Balta'nın asistanı olarak çalıştı.
Askerlik
Dönemi
Askerliğini yapmaya hazırlandığı
sırada 12 Mart döneminde bir yazısında kullandığı
"ordu uyanık olmalı" sözleriyle, "orduya hakaret etmek" ve
"sosyal bir sınıfın öteki sosyal sınıflar üzerinde tahakkümünü
kurmak" suçunu işlediği iddiasıyla gözaltına alındı. Mamak Askeri Cezaevinde pek çok aydınla
birlikte bir yıla yakın kalan Mumcu, bu davadan dolayı 7 yıl hapse mahkûm
edildi. Fakat bu karar Yargıtay tarafından bozuldu ve Mumcu
serbest bırakıldı. Bu olaydan sonra askerliğini yedek subay olarak yapması
gerektiği hâlde, 1972-1974 yılları arasında Ağrı'nın Patnos ilçesinde,
resmî tanımıyla "sakıncalı piyade eri" olarak tamamladı. Patnos'ta,
ağır koşullar altında askerliğini yaparken, zaten uzun zamandan beri var
olan ülseri yüzünden
mide kanaması geçirdi.
Gazetecilik
Dönemi
Yeni Ortam gazetesinde köşe yazarlığı
yapan Uğur Mumcu, 1975’ten itibaren Cumhuriyet’te "Gözlem" başlıklı
köşesinde düzenli olarak yazmaya başladı. Aynı zamanda Anka Ajansında
çalışmaktaydı. 1975 Mart'ında makalelerinden oluşan Suçlular ve Güçlüler adlı
kitabını yayınladı. Aynı yıl, Altan Öymen'le
birlikte hazırladıkları, Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel'in
hayalî mobilya ihracatını konu edinen, Mobilya Dosyası adlı
kitabı yayınlandı.
1977 yılından sonra sadece Cumhuriyet için yazmaya başladı.
"Gözlem" başlıklı köşesinde 1991 yılının Kasım ayına kadar aralıksız
olarak yazdı. 1977’de Sakıncalı Piyade ve Bir Pulsuz
Dilekçe kitapları yayımlandı. Ertesi yıl, Sakıncalı Piyade adlı
yapıtını Rutkay Aziz ile birlikte tiyatroya uyarladı. Oyunu Ankara Sanat Tiyatrosunda tam 700 kere
sahneledi. 1978’de,
ünlünün yaşam öykülerini, siyasal geçmişlerini, bir güldürü zenginliğiyle
anlattığı kitabı Büyüklerimiz yayımlandı.
1981’de terörün silah kaçaklığıyla
ilgisini ortaya koymak ve kamuoyunu bu konuda uyarmak için yazdığı Silah
Kaçakçılığı ve Terör yayımlandı. Aynı yıl, Mehmet Ali Ağca'nın Papa'yı öldürme girişiminden
sonra Ağca üzerine inceleme ve araştırmalarını yoğunlaştırdı.
Türkiye'de terör olaylarının artması
nedeniyle 1979 yılında 12 Mart dönemi öncesi ve sonrası gençlik liderlerinin
yaşadıklarını kendi ağızlarından yansıttığı ve silahlı eylemlerle bir yere varılamayacağına
dikkat çektiği kitabı Çıkmaz Sokak’ı yayımladı. 1982’de Ağca Dosyası, ardından
Terörsüz Özgürlük adlı makale derlemesi yayımlandı. 1983 yılında Ağca ile cezaevinde röportaj yaptı. 1984
yılında Aziz Nesin öncülüğünde bir grup tarafından
Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Başkanlığına sunulan,
ancak Kenan Evren'in imzalayanları "vatan
hainliği" ile suçlayarak dava açtığı Aydınlar Dilekçesi'nin hazırlanmasına
katıldı; 12 Eylül döneminde aydınlara yapılan
işkenceyi anlatan Sakıncasız adlı oyunu yazdı; Papa-Mafya-Ağca kitabını
yayımladı.
1987’de araştırmacı gazetecilik
açısından büyük bir başarı kabul edilen Rabıta ve 12
Eylül adlı kitapları; 1991’de en önemli araştırmalarından biri
olan Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925 yayımlandı.
1991 yılında İlhan Selçuk ve
yaklaşık seksen Cumhuriyet gazetesi çalışanı ile birlikte gazeteden ayrıldı.
Bir süre işsiz kaldı. 1 Şubat - 3 Mayıs 1992 tarihleri
arasında Milliyet gazetesinde yazan Mumcu, Cumhuriyet
gazetesindeki yönetim değişikliği üzerine 7 Mayıs 1992'de Cumhuriyet'e döndü.
Mumcu, 7 Ocak 1993 tarihinde
"Mossad ve Barzani" isimli bir yazı yazdı. Bu yazısında Barzani, CIA ve Mossad arasındaki
bağlantılara değindi ve yazısını şöyle bitirdi:
"Kürtler sömürgeciliğe karşı
bağımsızlık savaşı yapıyorlarsa ne işi var CIA ve MOSSAD'ın Kürtler
arasında?" "Yoksa CIA ve MOSSAD, anti-emperyalist savaş veriyorlar da
dünya bu savaşın farkında değil mi?"
8 Ocak 1993 tarihli Cumhuriyet
gazetesindeki Ültimatom başlıklı yazısında ise yakında
yayınlayacağı kitabında istihbarat örgütleri ile Kürt milliyetçileri arasındaki
bağlantıları açıklayacağını yazmıştı. Kardeşi İşçi Partisi Genel Başkan
Yardımcısı Ceyhan Mumcu, cinayetten önce Uğur Mumcu'nun
İsrail elçisiyle görüşme yaptığını basına gönderdiği açıklamada yazmıştı.
Gazetecilik hayatı başarılarla dolu olan Mumcu 24 Ocak 1993 tarihinde uğradığı
bombalı saldırı sonucu hayatını kaybetmeden önce polis-mafya-siyaset ağının
derin boyutlarını araştırmaktaydı. Öldürülme sebebi olarak Abdullah Öcalan'ın bir müddet MİT için
çalıştığını araştırması iddia edilmektedir.
Suikast
Uğur Mumcu, 24 Ocak 1993'te Ankara'da
Karlı Sokak'taki evinin önünde, arabasına konan C-4 tipi plastik
bombanın patlaması sonucu suikasta kurban giderek yaşamını yitirdi.Suikastın hemen
ardından olay yerinde inceleme yapan uzmanların hiçbir delil bulamadığı,
patlamayla etrafa dağılan ve cımbızla toplanması gereken delillerin ise
süpürgeyle süpürüldüğü iddia edilmiştir.
Suikastı; İslami Hareket, İBDA-C, Hizbullah gibi örgütler üstlendi. Suikastın
arkasında Mossad'ın
ve kontrgerillanın olduğu da iddia
edilmiştir. Ergenekon Davası sanıklarından Ümit Oğuztan,
iddianamede yer alan ifadesinde Mumcu'nun, seri numarası silinmiş ve Kürdistan
Demokratik Partisi lideri Celal
Talabani'ye götürülen silahlarla ilgili araştırması nedeniyle
öldürüldüğünü iddia etti. Ayrıca
ağabeyi Ceyhan Mumcu kendi yaptığı araştırmada ölümüne yakın bir süre
içerisinde Mossad ve Barzani ilişkisi ortaya çıkınca İsrail büyükelçisinin
ısrarla kardeşi Mumcu'yla bire bir olarak görüşmek istediği, ancak Uğur'un tek
görüşmeyi kabul etmemesine rağmen görüşmenin yapıldığını belirtmiştir.
Mumcu'nun eşi Güldal Mumcu'yu
ziyaretleri sırasında dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü ve İçişleri Bakanı İsmet Sezgin,
"cinayeti çözmenin, devletin namus borcu olduğu"nu belirterek adeta
namus sözü verdiler (1993). Suikastın failleri yakalanamamıştır.
Ödülleri
·
1962 Yunus Nadi Ödülü ("Türk
Sosyalizmi" başlıklı makalesiyle)
·
1979 Türk Hukuk Kurumu Yılın Hukukçusu Ödülü
·
1979 Çağdaş Gazeteciler Derneği Yılın
Gazetecisi Ödülü
·
1980, 1987 Sedat Simavi Vakfı Kitle Haberleşme ve Gazetecilik
Ödülü
·
1980, 1982 ve 1992 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü
(inceleme dalında)
·
1983 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü
(röportaj ve seri röportaj dalında)
·
1984, 1985 ve 1987 Nokta Dergisi Yılın
Doruktaki Gazetecisi Ödülü
·
1987 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü
(güncel yazılar dalında)
·
1987 Cumhuriyet Gazetesi Örnek Gazeteci Ödülü
(Rabıta Olayı dolayısıyla)
·
1988 Cumhuriyet Gazetesi Bülent Dikmener Haber
Ödülü
·
1993 Nokta Dergisi Doruktakiler
Basın Onur Ödülü
·
1993 Gazeteciler Cemiyeti Basın Özgürlüğü
Ödülü
Eserleri
·
Mobilya Dosyası (1975)
·
Suçlular ve Güçlüler (1975)
·
Sakıncalı Piyade (1977)
·
Bir Pulsuz Dilekçe (1977)
·
Büyüklerimiz (1978)
·
Çıkmaz Sokak (1979)
·
Rabıta (1979)
·
Tüfek İcad Oldu (1980)
·
Silah Kaçakçılığı ve Terör (1981)
·
Söz Meclisten İçeri (1981)
·
Ağca Dosyası (1982)
·
Terörsüz Özgürlük (1982)
·
Papa-Mafya-Ağca (1984)
·
Sakıncasız (1984)
·
Devrimci ve Demokrat (1985)
·
Liberal Çiftlik (1985)
·
Aybar ile Söyleşi (1986)
·
12 Eylül Adaleti (1987)
·
İnkılap Mektupları (1987)
·
Bir Uzun Yürüyüş (1988)
·
Tarikat-Siyaset-Ticaret (1988)
·
40'ların Cadı Kazanı (1990)
·
Kâzım Karabekir Anlatıyor (1990)
·
Kürt İslam Ayaklanması 1919-1925 (1991)
·
Gazi Paşa'ya Suikast (1992)
·
Kürt Dosyası (1993)
·
Katiller Demokrasisi (1997)
·
Saklı Devletin Güncesi "Çatlı vs." (1997)
·
Gazetecilik (1998)
·
Polemikler (1998)
·
Uyan Gazi Kemal (1998)
·
Bu Düzen Böyle mi Gidecek? (1999)
·
Söze Nereden Başlasam (1999)
·
Bomba Davası ve İlaç Dosyası (2000)
·
Unutmayalım, Unutturmayalım (2003)
·
Eğilmeden Bükülmeden (2004)
·
Kır Çiçekleri (2004)
·
Türk Memet Nöbete (2004)
·
Dost Yüzlerde Zaman (2005)
·
Çocuklar İçin (2009)
·
İsterler ki Susalım (2011)
·
Beyaz Melek (2011)
Hakkında Yazılan Kitaplar
·
Değer, Emin. Uğur
Mumcu ve 12 Mart Geriye Dönüşün İlk Adımı. Uğur Mumcu Araştırmacı
Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara 1996.
·
Gerger, Adnan. Uğur Mumcu'yu Kim
Öldürdü?. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2011.
·
Mumcu, Ceyhan. Kardeşim Uğur Mumcu. Kaynak Yayınları,
Ankara 2008.
·
Mumcu, Güldal. İçimden Geçen Zaman.
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara 2012.
·
Özel, Sevgi. Uğur Olsun! - Bir
Devrimcinin Öyküsü. Bilgi Yayınevi, 3. baskı, Ankara 2003.
·
Özsoy, Ali; Fırat, Gökçe; Yaman, Onur. Sol'un
Namusu: Uğur Mumcu. İleri Yayınları, İstanbul 2009.
·
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik
Vakfı. Uğur Mumcu Cinayeti. Uğur Mumcu Araştırmacı
Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
·
Tüleylioğlu, Orhan. Ben,
Uğur Mumcu'yum. Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara
2011.
·
Tüleylioğlu, Orhan. Uğur Mumcu Ölümsüzdür.
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara 2012.
·
Mumcu, Güldal. "İçimden Geçen Zaman"
Yayınevi:UM:AG Araştımacı Gazetecilik Vakfı, Ankara 2012.
Hakkında
Hazırlanan Belgeseller
·
Duvar
Belgeseli Uğur Mumcu Bölümü (2009) Hazırlayan: Günel Cantak
·
Karlı Sokak -
Uğur Mumcu Belgeseli (2010) Yönetmen: Ali Murat Akbaş
Hakkında Bestelenen Şarkılar
·
Uğur'lar Olsun - Selda Bağcan
Kaynak: Vikipedia